Vào trung tuần tháng 5, một lần nữa Công ty TNHH Thường Nhật lại trình lên Sở GTVT Tp. Hồ Chí Minh bản đề xuất dự án xây dựng các tuyến vận tải hành khách công cộng (VTHKCC) đô thị bằng đường sông, gọi tắt là buýt đường sông. Dự án được kỳ vọng khi thành hiện thực sẽ giảm tải lưu thông bằng đường bộ, góp phần chống ùn tắc giao thông.

Tiềm năng có thừa

Về mặt địa lý tự nhiên, điều kiện sông nước trên địa bàn thành phố có thể xem như món quà tặng của thiên nhiên cho VTHKCC đường sông, bởi vì luồng lạch tự nhiên rất thuận lợi để từ trung tâm Tp. Hồ Chí Minh tỏa đi 4 hướng bằng đường thủy. Phía Đông có sông Sài Gòn trải dài theo chiều dọc thành phố và liên kết với sông Đồng Nai để đến Biên Hòa, Trị An; phía Tây có trục kênh Tẻ - kênh Đôi nối dài với sông chợ Đệm – Bến Lức thông ra sông Vàm Cỏ Đông, Vàm Cỏ Tây băng qua Đồng Tháp Mười rồi tỏa đến các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long; phía Bắc có sông Sài Gòn, kênh Thầy Cai, rạch Tra, kênh Xáng - An Hạ qua địa bàn Củ Chi rồi thông với sông Vàm Cỏ Đông ở phía Bắc; phía Nam có kênh Tẻ - rạch Ông Lớn - kênh Cây Khô - rạch Bà Lào - sông Cần Giuộc - kênh Nước Mặn qua kênh Chợ Gạo nối sông Tiền về miền Tây hoặc theo sông Nhà Bè nối kết với sông Lòng Tàu hoặc Soài Rạp để trổ ra biển Đông, thông thương quốc tế.

Về mặt bằng không gian vận tải, hệ thống đường sông khu vực Tp. Hồ Chí Minh được chia theo 3 nhóm: nhóm các sông, kênh nội thị, nhóm cthuộc quận huyện và nhóm đi liên tỉnh miền Tây và miền Đông Nam bộ. Chính quyền thành phố cũng đã lập quy hoạch phát triển các tuyến đường sông nội đô trong tương lai. Đó là tuyến vành đai 1 đạt tiêu chuẩn cấp 4 dài khoảng 60km với lộ trình phác thảo sông Sài Gòn - rạch Bến Cát - rạch Chợ Mới - rạch Nước Lên - kênh Đôi - kênh Tẻ - sông Sài Gòn. Tuyến vành đai 2 sẽ đi theo cung đường sông Sài Gòn - rạch Tra - kênh Xáng - kênh An Hạ - sông Chợ Đệm - kênh Đôi - kênh Tẻ - sông Sài Gòn dài gần 100km và cũng đạt tiêu chuẩn cấp 4.

Cho đến nay, chỉ có các tuyến vận tải liên tỉnh là được khai thác mạnh nhưng cũng chỉ dừng lại ở vận tải hàng hóa, còn những tiềm năng sông nước khác vẫn chưa được khai thác hoặc mới chỉ đơn thuần phục vụ... tiêu thoát nước.

Buýt sông - Bao giờ thành hiện thực?

Theo tính toán của các chuyên gia về vận tải, nếu Tp. Hồ Chí Minh xây dựng được tuyến VTHKCC đường thủy và thu hút được người dân chuyển sang sử dụng buýt sông thay vì phương tiện giao thông cá nhân đường bộ như bao đời nay sẽ giúp tiết kiệm cho thành phố gần 1,5 triệu USD/ngày (do nạn kẹt xe).

Thế nhưng cho đến giờ phút này, ngoài những ưu thế, thuận lợi về mặt tự nhiên vừa nêu, gần như mọi sự còn lại liên quan đến việc triển khai, xây dựng tuyến VTHKCC đường thủy vẫn chỉ mới nằm trên... giấy!

Khó khăn có thể vì loại hình buýt đường sông còn quá mới. Chính vì thế, hạ tầng cơ sở phục vụ cho loại hình VTHKCC đường thủy hầu như còn là “vùng trắng”, và bất kỳ nhà đầu tư nào muốn nhảy vào địa hạt này cũng sẽ đòi hỏi phải giải quyết khâu hạ tầng bến bãi. Đó là nhu cầu xây dựng một số bến chính, cùng nhiều bến chuyển tiếp khách nằm rải rác dọc suốt lộ trình theo mô hình trạm lên xuống hành khách của xe buýt đường bộ. Đó còn là nhu cầu đầu tư phương tiện, tàu chuyên chở hành khách phải phù hợp với đặc thù và điều kiện sông nước tại thành phố cũng như phải có tính linh hoạt nhằm đáp ứng vận hành trong các giờ cao điểm và bình thường.

Dân trong nghề tính toán rằng, để đầu tư vào địa hạt buýt sông như thế này, nhà đầu tư cần phải “thủ” sẵn trong túi ít nhất 5-7 chục tỷ đồng nếu làm thăm dò, thử nghiệm và cần nhiều hơn thế nữa một khi triển khai mở rộng, đại trà, bởi vì chỉ riêng mỗi bến nhỏ chuyển tiếp khách cũng cần khoản kinh phí trên dưới 1 tỷ đồng/trạm. Vốn đầu tư lớn sẽ cần đảm bảo an toàn hoàn vốn, một trong số đó là giá vé phải hợp lý với hành khách và thỏa đáng với nhà đầu tư, một vấn đề tiềm ẩn xung khắc lợi ích giữa người sử dụng và bên cung cấp dịch vụ. Chưa kể là yêu cầu phải “đánh đổ” cho bằng được thói quen sử dụng phương tiện cá nhân đường bộ lâu nay của đại bộ phận cư dân thành thị trước khi có thể nói đến chuyện lôi kéo họ đến với buýt đường sông (theo kinh nghiệm “xương máu” của xe buýt đường bộ).

Trên bình diện vĩ mô, buýt đường sông là một trong những xu thế phát triển tất yếu, đặc biệt đối với đô thị lớn như Tp. Hồ Chí Minh lại càng không thể chỉ hạn hẹp, dồn lên giao thông đường bộ. Vấn đề chỉ là cách làm.

(Báo Bạn đường)

Nguồn: http://www.viwa.gov.vn/tintuc/default.asp?lang=VIE&itemId=512